Δημοσίευμα

Σε αντίθεση με όσα λέει ο Ζαν Υβ Ταντιέ για τους σύγχρονους μυθιστοριογράφους, όταν τους παρουσιάζει ως μαριονετίστες που βρίσκονται στη σκηνή μαζί με τις κούκλες τους, έχω την εντύπωση ότι σε ένα μυθιστόρημα οι ήρωες συνήθως είναι αυτοί που «δολοφονούν» τον δημιουργό τους. Το νιώθεις αυτό ύστερα από μερικούς μήνες, όταν οι αναγνώστες έρχονται και σε βρίσκουν γεμάτοι εικόνες και εντυπώσεις, με ενθουσιασμό αλλά και με αντιρρήσεις, σε συγχαίρουν για κάτι και σε ψέγουν για κάτι άλλο.

Θεωρούν προφανώς ότι τα παθήματα των ηρώων, οι αγωνίες και απογοητεύσεις τους είναι αποκλειστική ευθύνη, αν όχι ατόπημα, του συγγραφέα. Έχω δει αναγνώστες να διεκδικούν στην κυριολεξία τους ήρωες από τον μυθιστοριογράφο, με τον τρόπο που κάποιος επικρίνει ένα γονιό γιατί δεν φέρνεται σωστά στο παιδί του. Η αλήθεια είναι ότι αυτό συμβαίνει συνήθως όταν οι χαρακτήρες ενός μυθιστορήματος είναι ισχυροί, όταν ο ίδιος ο ήρωας γίνεται δημιουργός του εαυτού του, για να δανειστώ τη σκέψη του Μπαχτίν. Η ιστορική αφήγηση του 21ου αιώνα βέβαια προσπαθεί να ανεβάσει τα ίδια τα γεγονότα στη σκηνή, να πρωταγωνιστήσουν αυτά αντί για τους ανθρώπους. Όσοι από τους συγγραφείς αναπλάθουν το παρελθόν δημιουργούν με την λογική των γεγονότων. Όσοι βέβαια διαχωρίζουν τη λογοτεχνία από την Ιστορία αφήνουν στους χαρακτήρες να αποφασίσουν ποια θα είναι η στάση τους στα γεγονότα αυτά. Στο τέλος η Ιστορία απομένει μια λεπτή σκιά ειρωνείας που διαψεύδει τα όνειρα και τις προσδοκίες των ανθρώπων.

Τουλάχιστον όμως ο κλασικός ήρωας επιβιώνει από τη μυθιστορηματική κοσμογονία. Το βίωμα ανήκει σε κάποιον και οι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες ακόμα και ιστορικά πρόσωπα όπως ο Βενιζέλος, για παράδειγμα, είναι αφηγηματικές αποικίες γύρω από τις οποίες χτίζεται όλη η χάρη και η δράση ενός μυθιστορήματος. Αν με ρωτούσε κανείς πώς θα ήταν ο «Μινώταυρος» χωρίς τον Γιαννιό ή την Μαργώ, θα την φανταζόμουν μια αναιμική διήγηση χωρίς νεύρο και αλήθεια. Ο Σήφης Μαραβελάκης, η Εμέλεια και ο Τσουγκρής πλούτισαν τη διήγηση αυτή με  χιούμορ και θυμοσοφία. Πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές μόχθησαν μαζί μου για τις σελίδες που γέμισαν με στοχασμούς και επεισόδια. Ένα μυθιστόρημα είναι ένας μικρότερος ή μεγαλύτερος συνοικισμός ηρώων και όσο κι αν νομίζουμε πως διαβάζουμε γεγονότα και σκέψεις, στην πραγματικότητα διαβάζουμε ανθρώπους. Τίποτε λιγότερο, τίποτε περισσότερο. Κι αυτό είναι που μένει στο τέλος όταν ένα μυθιστόρημα έχει την τύχη να διαβαστεί από καλοπροαίρετους και φιλότιμους αναγνώστες. Αυτό έμεινε ή θα μείνει και από τον «Μινώταυρο».
Δημήτρης Στεφανάκης

ΠΗΓΗ: https://popaganda.gr/art/books/ti-menei-apo-ena-mythistorima-me-aformi-ton-minotayro

Η δημοσίευση στο metaixmio.gr