Δημοσίευμα

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ανέκαθεν κυκλοφορούσαν πολυσέλιδα μυθιστορήματα αλλά τα τελευταία χρόνια η τάση είναι μάλλον αυξητική. Πόσο ρισκάρει ένας εκδότης ποντάροντας σε ένα βιβλίο άνω των χιλίων σελίδων; Πόσος χρόνος απαιτείται για μια μετάφραση αξιώσεων; Πόσο μετράνε όλα αυτά όταν ο αναγνώστης φτάνει στο ταμείο; Την άποψή τους καταθέτουν οι Κώστας Δαρδανός (εκδ. Gutenberg), Μαρία Ξυλούρη (μεταφράστρια και συγγραφέας) και Γιώργος Θωμόπουλος (πωλητής στο Βιβλιοπωλείο Πολιτεία). Στο τέλος, σας προτείνουμε επτά πολυσέλιδα μυθιστορήματα τελευταίας εσοδείας.

Είναι κατανοητή η αμφιθυμία. Η λατρεία των μεν, η άπωση των δε. Πρόκειται για δύο κόσμους που σε κάποιους αναγνώστες δεν γίνεται να συναντηθούν. Οι λόγοι είναι πολλοί: αισθητικοί, οικονομικοί, αντίληψης του κόσμου, αλλά και αντικειμενικοί (ο χρόνος περνάει γοργά, δεν έχεις περιθώριο να μείνεις για πολύ καιρό αγκυροβολημένος σε ένα βιβλίο).

Μπορούμε να φανταστούμε πώς είναι οι συγγραφείς που αρέσκονται στη μεγάλη αφήγηση, που αφήνουν έναν ποταμό λέξεων να ξεχυθεί από μέσα τους δίχως να του βάζουν επιχωματώσεις ή λοιπά εμπόδια; Αντιστοίχως: πώς να είναι οι άλλοι που λατρεύουν τη συντομία, που μέσα σε μια πρόταση είναι ικανοί περικλείσουν έναν ολόκληρο κόσμο;

Υπάρχουν εκείνοι που λατρεύουν να αφήνονται στη μαγγανεία μιας πλοκής που ξεκινάει και δεν λέει να τελειώσει και οι άλλοι που προτιμούν τη σύντομη οδό.

Η ίδια κατηγοριοποίηση (με μικρότερη πιθανότητα να είναι αρραγής) μπορεί να γίνει και για τους αναγνώστες. Υπάρχουν εκείνοι που λατρεύουν να αφήνονται στη μαγγανεία μιας πλοκής που ξεκινάει και δεν λέει να τελειώσει και οι άλλοι που προτιμούν τη σύντομη οδό. Φυσικά, επειδή η ανάγνωση δεν είναι ποτέ «μονόχρωμη», όλοι μας, άλλος περισσότερο κι άλλος λιγότερο, έχουμε δοκιμάσει τις αντοχές μας και στις δύο κατηγορίες.

Στο βάθος του ζητήματος (σ.σ.: πολυσέλιδα μυθιστορήματα), ως μια ύστατη ζώνη άμυνας για εκείνους που εξακολουθούν να ανθίστανται, θα στέκει αδάμαστος ο αφορισμός του Χόρχε Λουίς Μπόρχες: «Είναι άσκοπο να γράφει κανείς τεράστια βιβλία αναπτύσσοντας σε 500 σελίδες μια ιδέα που μπορεί κάλλιστα να αποδοθεί σε πέντε λεπτά κουβέντας. Είναι προτιμότερο να προσποιείσαι ότι αυτά τα βιβλία ήδη υπάρχουν και να κάνεις μια σύνοψη ή κάποια σχόλια».

Όπως και να ‘χει, τα πολυσέλιδα μυθιστόρημα κρύβουν πάντα ένα μυστήριο, μια διερώτηση: ποια σπάνια σοφία περικλείουν μέσα τους που δεν γινόταν να εκφραστεί σε μικρότερη έκταση;

«Τούβλα, κομοδίνα, αλτήρες»

Τα έχουν πει «τούβλα», ενδέχεται να έχετε ακούσει να τα λένε ακόμη και «κομοδίνα» ή «αλτήρες». Όσο κι αν αυτοί οι χαρακτηρισμοί ακούγονται μειωτικοί, στην ουσία είναι περιπαιχτικοί. Πολλές φορές, δε, λέγονται, εν είδει φλεγματικής αυτοσάτιρας (sic), από ανθρώπους που γράφουν, μεταφράζουν και διαβάζουν πολυσέλιδα μυθιστορήματα. Μην έχετε καμία αμφιβολία, ευφάνταστα τρολ φύονται και στο χώρο της λογοτεχνίας και σίγουρα είναι πιο χαρωπά και ακίνδυνα από άλλα.

Καίτοι δεν μπορούμε να μιλάμε για τάση σε ένα πεδίο όπως είναι το εκδοτικό που αναπτύσσεται καθημερινά μέσα από διαφορετικούς παραπόταμους, είναι αξιοσημείωτο ότι από τους καταλόγους των ελληνικών εκδοτικών οίκων ποτέ δεν έλειψαν τα πολυσέλιδα αναγνώσματα. Μικρή διόρθωση: όχι από όλους τους εκδοτικούς. Είναι φανερό πως εδώ πρέπει να γίνει μια πρώτη βασική διάκριση: το κόστος είναι η λυδία λίθος. Ένας μεγάλος εκδοτικός οίκος έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει τα δικαιώματα ενός τέτοιου έργου, να επενδύσει στη μετάφρασή του, εντέλει την έκδοσή του και στη συνέχεια τη διάθεσή του στα βιβλιοπωλεία σε ένα ευδιάκριτο τιράζ. Κάτι τέτοιο ένας μεσαίος –ή ακόμη λιγότερο ένας μικρός εκδοτικός– δεν μπορεί να το αναλάβει εύκολα. Κι αν το κάνει θα χρειαστεί να σταθμίσει πολλά δεδομένα έως το τελικό «τυπωθήτω».
...

Καινούργιες εκδόσεις
...

Ένα από τα ελάχιστα πολυσέλιδα μυθιστορήματα Έλληνα συγγραφέα που συναντάμε στις πρόσφατες εκδόσεις είναι το βιβλίο του Δημήτρη Στεφανάκη Μινώταυρος (εκδ. Μεταίχμιο). Όπως μας έχει συνηθίσει και σε προηγούμενα βιβλία του, ο Στεφανάκης έχει την ικανότητα να «βλέπει» το παρελθόν με τα μάτια ενός συγκαιρινού (της κάθε εποχής που επιλέγει).

Αυτή τη φορά μάς μεταφέρει στην Κρήτη των τελών του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου αιώνα. Πρόκειται για μια κρίσιμη ιστορικά περίοδος για το νησί, καθώς αποδιώχνει από πάνω του την τουρκοκρατία, ανακηρύσσεται η αυτόνομη Κρητική Πολιτεία και διεξάγεται η δύσκολη μετάβαση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην εξουσία των Μεγάλων Δυνάμεων και στη συνέχεια στην πλήρη ένταξη στο ελληνικό κράτος. Μια γέννα δύσκολη και ιστορικά καθοριστική.

Αυτή την τεταμένη κατάσταση μας μεταφέρει με πιστό τρόπο ο Στεφανάκης στο μυθιστόρημά του που ξεκινάει με έναν φόνο. Ο Μιχαήλος Αστάκης από την Άρβη, ένα χωριό στην επαρχία Βιάννου, στο Ηράκλειο, σκοτώνει τον φοβερό και τρομερό Τουρκοκρητικό, Μπραήμη, ο οποίος ήταν ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής. Αυτός ο φόνος θα προκαλέσει αναταραχή στην οικογένεια του Μιχαήλου, με αποτέλεσμα ο αδελφός του, ο Γιαννιός, να αναγκαστεί να φύγει από το χωριό αλλάζοντας συνεχώς τόπο κατοικίας. Η ιστορία φτάνει έως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη Μάχη της Κρήτης και την Κατοχή. Ένα πανόραμα μιας πλούσιας σε γεγονότα εποχής, φτιαγμένο από έναν επιδέξιο συγγραφέα.

＊Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Μπλε ήλιος» (εκδ. Μεταίχμιο).

ΠΗΓΗ: https://bookpress.gr/stiles/protaseis/17863-toyvla-komodina-altires-giati-kapoi-latreyoun-kai-kapoioi-misoyn-ta-polyselida-mythistorimata